Chociaż może się wydawać, że nic nie można zrobić ze stresem w pracy i w domu, istnieją kroki, które można podjąć, aby się odstresować i odzyskać kontrolę.
Pochodzenie pojęcia „stres”
Gdybyśmy żyli w XIV wieku, z pewnością używalibyśmy terminu stres. Ale, z jednym lub dwoma godnymi uwagi wyjątkami, miałoby to niewiele wspólnego z naszym stanem psychicznym, chyba że przez domniemanie. Stres miał więcej wspólnego z przeciwnościami losu, trudnościami lub jakąś formą cierpienia. Dopiero w XVIII i XIX wieku zaczęto zmieniać jego znaczenie.
Stres wpływa na nas na wiele sposobów, zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie, z różną intensywnością. Badania wykazały, że stres może być czasami pozytywny. Sprawia, że jesteśmy bardziej czujni i pomaga nam lepiej radzić sobie w niektórych sytuacjach. Stwierdzono jednak, że stres jest korzystny tylko wtedy, gdy jest krótkotrwały. Nadmierny lub długotrwały stres może prowadzić do chorób, takich jak choroby serca i problemy ze zdrowiem psychicznym, takie jak lęk i depresja.
W sytuacjach, w których czujesz się zagrożony lub zdenerwowany, Twój organizm wytwarza reakcję stresową. Może to powodować różne objawy fizyczne, zmieniać sposób zachowania i prowadzić do bardziej intensywnych emocji.
Skąd bierze się stres?
W życiu jest wiele różnych rzeczy, które mogą powodować stres. Niektóre z głównych źródeł stresu obejmują pracę, finanse, relacje, rodzicielstwo i codzienne niedogodności.
Stres może wywołać reakcję organizmu na postrzegane zagrożenie lub niebezpieczeństwo, znaną jako reakcja walki lub ucieczki. Podczas tej reakcji uwalniane są pewne hormony, takie jak adrenalina i kortyzol. Przyspiesza to tętno, spowalnia trawienie, ogranicza przepływ krwi do głównych grup mięśni i zmienia różne inne autonomiczne funkcje nerwowe, dając ciału przypływ energii i siły.
Po co jest nam stres i od czego zależy?
„Dobry stres” lub to, co psychologowie nazywają „eustresem”, to rodzaj stresu, który odczuwamy, gdy jesteśmy podekscytowani. Nasz puls przyspiesza, a hormony rosną, ale nie ma zagrożenia ani strachu.
Odczuwamy ten rodzaj stresu, gdy jedziemy kolejką górską, walczymy o awans lub idziemy na pierwszą randkę. Istnieje wiele wyzwalaczy tego dobrego stresu, który sprawia, że czujemy się żywi i podekscytowani życiem.
Jak dokładnie stres może być pomocny?
Kiedy czujesz się czymś podekscytowany, jest bardziej prawdopodobne, że poczujesz się czujny i zmotywowany. Może to poprawić nastrój i pomóc w osiągnięciu najlepszych wyników. Ale to nie jedyne korzyści.
- Korzyści poznawcze: Badania sugerują, że krótkotrwały stres pozytywnie wpływa na pamięć. Może to być przydatne w niektórych sytuacjach, na przykład podczas zdawania egzaminu.
- Lepsza odporność: Kiedy stajesz w obliczu stresującej sytuacji, może to pomóc ci dowiedzieć się więcej o sobie, swoich umiejętnościach i ograniczeniach. Gdy dowiesz się więcej o tym, do czego jesteś zdolny, jest bardziej prawdopodobne, że będziesz w stanie poradzić sobie z takimi sytuacjami w przyszłości.
- Silniejsza odporność: Podczas gdy silny stres szkodzi układowi odpornościowemu, niektóre badania wskazują, że krótkotrwałe stresory mogą pomóc poprawić zdolność organizmu do radzenia sobie z chorobami i urazami. Na przykład w jednym z badań naukowcy odkryli, że krótkotrwały stres poprawia odporność u osób z infekcjami lub ranami.
Rodzaje stresu: eustres, dystres
Eustres, często nazywany „pozytywnym stresem”, to pojęcie, które może odgrywać kluczową rolę w motywowaniu i dodawaniu energii. Jest to rodzaj stresu, którego możesz doświadczyć, gdy jesteś podekscytowany lub masz pozytywne wyzwania. W przeciwieństwie do stresu, eustres jest krótkotrwały i wydaje się, że jest w zasięgu naszych możliwości radzenia sobie z nim. Jest to rodzaj stresu, który odczuwasz podczas jazdy kolejką górską, podekscytowany nową okazją, a nawet gdy angażujesz się w wymagające, ale przyjemne hobby.
Eustres jest czymś, czego wszyscy doświadczamy i nie powinien być postrzegany jako coś negatywnego. Może on być niezbędny dla rozwoju, prowadząc do poprawy wydajności, lepszych umiejętności rozwiązywania problemów i zwiększonej kreatywności.
Dystres jest formą stresu, którą prawdopodobnie lepiej rozumiesz. Jest prawdopodobne, że będziesz cierpieć z powodu dystresu, gdy wyzwania lub wymagania przekraczają naszą postrzeganą zdolność do radzenia sobie – powodując szkodliwe objawy stresu.
W przeciwieństwie do eustresu, który może być energetyzujący, dystres może być wyczerpujący. Dzieje się tak, gdy stajesz w obliczu ciągłych wyzwań bez ulgi lub relaksu między stresorami, co prowadzi do poczucia przeciążenia lub przytłoczenia. Możesz znaleźć się w trudnej sytuacji w sytuacjach takich jak długotrwała presja związana z pracą, ciągłe trudności finansowe lub przewlekłe problemy zdrowotne.
Nieleczony dystres może prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak zaburzenia lękowe lub depresja. Zrozumienie i zidentyfikowanie stresu ma kluczowe znaczenie dla skutecznego zarządzania poziomem stresu i utrzymania dobrego zdrowia psychicznego.
Co dzieje się z organizmem pod wpływem stresu? Jakie są negatywne skutki stresu dla naszego organizmu?
Stres związany ze związkiem, pieniędzmi lub sytuacją życiową może powodować problemy ze zdrowiem fizycznym. Odwrotna sytuacja jest również prawdziwa. Problemy zdrowotne, niezależnie od tego, czy masz do czynienia z wysokim ciśnieniem krwi czy cukrzycą, wpływają również na poziom stresu i zdrowie psychiczne. Gdy mózg doświadcza wysokiego poziomu stresu, ciało reaguje odpowiednio.
Poważny, ostry stres, taki jak udział w klęsce żywiołowej lub wdanie się w słowną sprzeczkę, może wywołać atak serca, arytmię, a nawet nagłą śmierć. Dzieje się tak jednak głównie u osób, które już cierpią na choroby serca.
Stres zbiera również żniwo emocjonalne. Podczas gdy stres może wywoływać uczucie łagodnego niepokoju lub frustracji, długotrwały stres może również prowadzić do wypalenia zawodowego, zaburzeń lękowych i depresji.
Przewlekły stres może mieć również poważny wpływ na zdrowie. Jeśli doświadczasz przewlekłego stresu, twój autonomiczny układ nerwowy będzie nadaktywny, co może zaszkodzić twojemu ciału.
Czym jest zarządzanie stresem? Jak zwiększyć odporność na stres?
Może się wydawać, że nic nie można zrobić ze stresem. Rachunki nie przestaną przychodzić, nigdy nie będzie więcej godzin w ciągu dnia, a obowiązki zawodowe i rodzinne zawsze będą wymagające. Ale masz o wiele większą kontrolę, niż mogłoby się wydawać.
Jeśli żyjesz z wysokim poziomem stresu, narażasz na szwank swoje samopoczucie. Stres sieje spustoszenie w równowadze emocjonalnej, a także w ogólnym zdrowiu fizycznym i psychicznym. Ogranicza zdolność do jasnego myślenia, efektywnego funkcjonowania i cieszenia się życiem.
Skuteczne zarządzanie stresem pomaga przełamać jego wpływ na nasze życie, dzięki czemu możemy być szczęśliwsi, zdrowsi i bardziej produktywni. Ostatecznym celem jest zrównoważone życie, z czasem na pracę, relacje, relaks i zabawę – oraz odporność na presję i stawianie czoła wyzwaniom. Zarządzanie stresem nie jest jednak uniwersalne. Dlatego ważne jest, aby eksperymentować i dowiedzieć się, co działa najlepiej dla Ciebie.
Trzy fazy stresu – naturalna reakcja na stres
Ogólny zespół adaptacyjny to sposób, w jaki organizm reaguje na stres. Istnieją trzy etapy stresu: etap alarmowy, etap odporności i etap wyczerpania.
- Etap alarmowy ma miejsce, gdy centralny układ nerwowy zostaje przebudzony, powodując uruchomienie mechanizmów obronnych organizmu. Ten etap SOS skutkuje reakcją walki lub ucieczki.
- Etap odporności to moment, w którym organizm zaczyna się naprawiać i normalizować tętno, ciśnienie krwi itp. Po początkowym szoku wywołanym stresującym wydarzeniem organizm wchodzi w tę fazę regeneracji, ale przez pewien czas pozostaje w stanie wysokiej gotowości.
- Faza wyczerpania ma miejsce, gdy aktywacja na pierwszych dwóch etapach trwa przez dłuższy czas, powodując załamanie równowagi w organizmie. To właśnie wtedy mogą rozpocząć się niektóre choroby, takie jak cukrzyca lub choroby serca.
Fizyczne objawy stresu – ważne sygnały ostrzegawcze, które daje Twoje ciało, gdy działa na nie stresor
Kiedy jesteś zestresowany, hormony wytwarzane przez twoje ciało w stresującej sytuacji mogą wywoływać różne reakcje fizyczne. Możesz odczuwać mdłości lub zawroty głowy, niepokój, zmartwienie lub zdenerwowanie, a także stać się spięty, zły, porywczy, a nawet zrozpaczony. Fizycznie możesz reagować nadmiernym poceniem się, bólami mięśni, bólami w klatce piersiowej, niewyraźnym widzeniem lub swędzeniem skóry.
Objawy fizyczne stresu:
- Bóle.
- Biegunka lub zaparcia.
- Nudności, zawroty głowy.
- Ból w klatce piersiowej, przyspieszone tętno.
- Utrata popędu płciowego.
- Częste przeziębienia lub grypa.
Objawy behawioralne:
- Jedzenie mniej lub więcej.
- Spanie zbyt dużo lub zbyt mało.
- Wycofywanie się od innych.
- Odwlekanie lub zaniedbywanie obowiązków.
- Używanie alkoholu, papierosów lub narkotyków w celu zrelaksowania się.
- Nerwowe nawyki (np. obgryzanie paznokci, tupanie).
Psychiczne objawy stresu – o tym jak stres wpływa na naszą psychikę
Objawy psychologiczne, takie jak trudności z koncentracją, zamartwianie się, niepokój i trudności z zapamiętywaniem. Objawy emocjonalne, takie jak złość, irytacja, nastrój lub frustracja.
Badania wykazały, że mózg zużywa tak wiele swoich zasobów na radzenie sobie z postrzeganym zagrożeniem, gdy jesteś zestresowany. W rezultacie nie ma wystarczającej ilości energii, aby wspierać funkcje poznawcze, takie jak uczenie się, przywoływanie wspomnień i myślenie.
W przeglądzie opublikowanym w 2017 r. stwierdzono, że stres może powodować zmiany strukturalne w mózgu, które wpływają na funkcje poznawcze. Stres może na przykład zmniejszać liczbę nowych komórek nerwowych tworzących się w mózgu, co wpływa na pamięć.
Inne sposoby, w jakie stres może wpływać na funkcje poznawcze, obejmują
- Trudności z koncentracją
- Uczucie pesymizmu
- zapominanie
- Zmiany nastroju (np. złość, niepokój, drażliwość i smutek)
- Gonitwa myśli
- Problemy z podejmowaniem decyzji
Chroniczny stres – co to jest?
Przewlekły stres to stres, który utrzymuje się przez długi czas, zwykle tygodnie lub miesiące. Możesz mieć do czynienia z ciągłym stresującym wydarzeniem, takim jak toksyczne środowisko pracy lub kłopoty finansowe, które powoduje długotrwałe negatywne uczucia. W przeciwieństwie do tego, ostry stres pojawia się i znika szybko, jak na przykład spóźnienie lub zahamowanie.
Niektóre osoby cierpiące na przewlekły stres przyzwyczajają się do niego tak bardzo, że nie zauważają, jak na nie wpływa. Mimo to, przewlekły stres może powodować znaczące objawy, takie jak:
- Przewlekły ból
- Problemy z trawieniem
- Zmęczenie
- Wysokie ciśnienie krwi
- Niski popęd płciowy
- Problemy ze snem lub zbyt długi sen
- Brak miesiączki
- Problemy skórne (np. trądzik i egzema)
- Problemy z koncentracją
- Przyrost lub utrata masy ciała
Zbyt wysoki poziom stresu może zwiększać ryzyko wystąpienia wielu chorób przewlekłych, jeśli nie jest leczony. Na przykład, przewlekły stres jest czynnikiem ryzyka wystąpienia stanów lękowych, depresji, cukrzycy, chorób serca i otyłości.
Źródła:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20302192